Het gedachtengoed van Belbin
Het idee van teamrollen is niet nieuw. De Britse organisatiepsycholoog dr. Meredith Belbin deed in de jaren ’70 onderzoek naar teams en teamgedrag aan de Henley Business School. Hij introduceerde het concept dat effectieve samenwerking gebaat is bij een goede balans in gedragsrollen binnen een team. Zijn werk vormde een belangrijke inspiratiebron voor het denken over de verschillende rollen in een team.
Tegelijkertijd is de praktijk van teams en samenwerking sterk veranderd sinds die tijd. Hybride werken, inclusieve besluitvorming, tijdelijke projectstructuren en hoge veranderdruk vragen om eigentijdse benaderingen van teamontwikkeling.
Nieuwe teamrollentest gebaseerd op o.a. Belbin
De Teamrollen Navigatie Test (TNT) is ontwikkeld vanuit deze behoefte aan een moderne, contextgerichte benadering van teamrollen. Het model is geïnspireerd op eerdere inzichten zoals die van Belbin, maar ook Katzenbach & Smith. De TNT is een zelfstandige test met een eigen set van rollen, taalgebruik en toepassingsmogelijkheden. De TNT kijkt naar hoe teamleden daadwerkelijk bijdragen aan samenwerking, besluitvorming, actie en reflectie – en hoe dit samenhangt met de context waarin het team opereert.
Teamroltesten zoals de TNT zijn ontworpen om voorkeuren voor bepaalde gedragsrollen binnen een teamomgeving te identificeren. Ze focussen op hoe een persoon zich in een team gedraagt en welke bijdrage hij of zij waarschijnlijk zal leveren aan het groepsproces. Deze voorkeuren zijn deels contextafhankelijk en kunnen dus wisselen per team of situatie. Toch blijken de eerste twee voorkeursrollen vaak redelijk stabiel over tijd.
Test wat jouw rol is in een team
In de TNT worden teamrollen ingedeeld in drie categorieën:
Voorkeursrollen – gedragsrollen die iemand van nature graag en effectief vervult (positie 1 en 2)
Beheersbare rollen – rollen die iemand goed kan oppakken als de situatie daarom vraagt (positie 3 t/m 5)
Minst gewenste rollen – gedragsrollen die energie kosten of minder goed passen bij iemands natuurlijke stijl (positie 6 t/m 9)
Deze indeling helpt teams om beter te begrijpen hoe ieders bijdrage eruitziet, waar kansen liggen om elkaar aan te vullen, en welke valkuilen kunnen ontstaan bij een onevenwichtige rolverdeling.
Sterker leiderschap
Teamrollen bieden waardevolle aanknopingspunten om leiderschap te versterken. Door te werken met teamrollen maak je zichtbaar welke gedragsmatige kwaliteiten iemand van nature inbrengt, zoals richting geven, besluiten nemen of het bewaken van het groepsproces.
Effectief leiderschap vraagt daarnaast ook om specifieke vaardigheden, voldoende persoonlijke ontwikkeling en oog voor de context waarin iemand opereert. Door teamrollen bespreekbaar te maken ontstaat er ruimte voor reflectie en gerichte feedback aan zowel formele als informele leiders. Dit kan bijdragen aan hun groei en effectiviteit in de rol die zij vervullen.
Beter omgaan met conflicten
Ook in het omgaan met spanningen en verschillen binnen een team kunnen teamrollen helpend zijn. Inzicht in elkaars voorkeursrollen vergroot het begrip voor uiteenlopende gedragsstijlen, vergemakkelijkt de communicatie en maakt het makkelijker om de intenties achter bepaald gedrag te herkennen.
Dit bevordert samenwerking en onderlinge afstemming. Natuurlijk lost dit niet automatisch elk conflict op, maar het biedt wél een gedeelde taal en aanknopingspunten om met verschillen om te gaan en ze productief te maken binnen het team.
A good team leader treats members of a team like actors on a stage. There need to be exits and entrances. Not everyone is required to be on the stage at the same time
Dr Meredith Belbin
